Biura informacji gospodarczej prowadzą działalność gospodarczą na warunkach oraz w sposób określony w ustawie z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych. Gromadzą one informacje gospodarcze, tj. dane dotyczące: podmiotów niebędących osobami fizycznymi, osób fizycznych, osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą oraz zobowiązań pieniężnych. Szczególną kategorią informacji gospodarczych są dane dotyczące posłużenia się podrobionym lub cudzym dokumentem.
W powszechnej opinii biura informacji gospodarczej pełnią przede wszystkim funkcję informacyjną o zobowiązaniach pieniężnych. Dostęp do tego rodzaju informacji jest powszechnie wykorzystywany z tego względu, że na jego podstawie możliwe jest ustalenie, czy potencjalny kontrahent wykonuje swoje zobowiązania pieniężne. Z tego względu biura informacji gospodarczej stanowią podstawowe źródło informacji dla planowania wszelkiego rodzaju transakcji (pomiędzy profesjonalistami, w umowach z konsumentami).
Warto jednak mieć świadomość, jakie informacje można przekazać do biura, a także jakie kroki należy podjąć, jeżeli okaże się, że podane informacje gospodarcze są nieprawdziwe, nieaktualne lub niekompletne.
Przesłanki warunkujące przekazanie informacji gospodarczych
Wierzyciel może przekazać do biura informacji gospodarczej informacje o zobowiązaniu dłużnika będącego konsumentem, jeżeli:
· zobowiązanie powstało w związku z określonym stosunkiem prawnym, w szczególności z tytułu umowy o kredyt konsumencki;
· łączna kwota wymagalnych zobowiązań dłużnika będącego konsumentem wobec wierzyciela wynosi co najmniej 200 złotych oraz są one wymagalne od co najmniej 60 dni;
· upłynął co najmniej miesiąc od wysłania przez wierzyciela listem poleconym albo doręczenia dłużnikowi będącemu konsumentem do rąk własnych, na adres do doręczeń wskazany przez dłużnika będącego konsumentem, a jeżeli nie wskazał takiego adresu – na adres miejsca zamieszkania, wezwania do zapłaty, zawierającego ostrzeżenie o zamiarze przekazania danych do biura, z podaniem firmy i adresu siedziby tego biura.
Wszystkie wymienione przesłanki muszą zostać spełnione łącznie. Oznacza to, że w przypadku, gdy wymienione wymogi nie zostaną spełnione, biuro nie przyjmuje informacji gospodarczych o zobowiązaniu dłużnika niebędącego konsumentem.
Jeżeli wierzyciel chce przekazać do biura informacje gospodarcze o zobowiązaniu dłużnika niebędącego konsumentem, muszą zostać spełnione łącznie następujące przesłanki:
· zobowiązanie powstało w związku z określonym stosunkiem prawnym, w szczególności z tytułu umowy związanej z wykonywaniem działalności gospodarczej;
· łączna kwota wymagalnych zobowiązań dłużnika niebędącego konsumentem wobec wierzyciela wynosi co najmniej 500 złotych oraz są one wymagalne od co najmniej 30 dni;
· upłynął co najmniej miesiąc od wysłania przez wierzyciela listem poleconym albo doręczenia dłużnikowi niebędącemu konsumentem do rąk własnych, na adres do doręczeń wskazany przez dłużnika niebędącego konsumentem, a jeżeli nie wskazał takiego adresu – na adres siedziby dłużnika lub miejsca wykonywania działalności gospodarczej albo na adres do doręczeń elektronicznych wpisany do bazy adresów elektronicznych, wezwania do zapłaty, zawierającego ostrzeżenie o zamiarze przekazania danych do biura, z podaniem firmy i adresu tego biura. Jeżeli jednak umowa zawarta pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem niebędącym konsumentem, z której wynika zobowiązanie dłużnika, przewiduje możliwość wysłania dłużnikowi wezwania do zapłaty w formie elektronicznej na wskazany w umowie adres poczty elektronicznej, warunek ten uważa się za spełniony, jeżeli upłynął co najmniej jeden miesiąc od wysłania wezwania do zapłaty zgodnie z postanowieniami umowy.
Poza opisanymi wyżej przypadkami, wierzyciel może przekazać do biura informacje gospodarcze o zobowiązaniu dłużnika, gdy są spełnione łącznie następujące warunki:
· zobowiązanie zostało stwierdzone tytułem wykonawczym;
· upłynęło co najmniej 14 dni od wysłania przez wierzyciela listem poleconym albo doręczenia dłużnikowi do rąk własnych, na adres do doręczeń wskazany przez dłużnika, a jeżeli dłużnik nie wskazał takiego adresu – na adres miejsca zamieszkania, siedziby lub miejsca wykonywania działalności gospodarczej albo na adres do doręczeń elektronicznych wpisany do bazy adresów elektronicznych, pisma zawierającego ostrzeżenie o zamiarze przekazania danych do biura z podaniem firmy i adresu tego biura;
· wierzyciel przekazał do biura informację określającą dane organu orzekającego, datę wydania i sygnaturę tytułu wykonawczego stwierdzającego to zobowiązanie;
· nie upłynęło 6 lat od dnia stwierdzenia zobowiązania prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym albo ugoda zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd.
Zasadniczo biuro ujawnia wyłącznie aktualne informacje gospodarcze. Aktualizacja informacji gospodarczych następuje:
1. na wniosek wierzyciela – nie później niż w terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku;
2. w zakresie określonych w ustawie danych – w przypadku uzasadnionej informacji o nieaktualności, nieprawdziwości lub niekompletności tych danych, nie później niż w terminie 30 dni od dnia uzyskania uzasadnionej informacji.
Sprzeciw wobec zamiaru zgłoszenia informacji gospodarczych
Dłużnik, który otrzymał wezwanie do zapłaty zawierające ostrzeżenie wierzyciel o zamiarze przekazania danych do biura, może zgłosić wierzycielowi sprzeciw wobec zamiaru przekazania danych do biura. Wezwanie wierzyciela powinno przy tym zawierać informację o możliwości zgłoszenia przez dłużnika sprzeciwu. Wierzyciel, który nie uwzględnia sprzeciwu dłużnika kwestionującego istnienie zobowiązania w całości lub w części lub uznającego wierzytelność za przedawnioną w całości lub w części i przekazuje informację gospodarczą do biura, jest zobowiązany zawrzeć te dane w informacji gospodarczej przekazywanej do biura.
Sprzeciw dotyczący zgłoszonych informacji gospodarczych
Istotne jest to, że dłużnik może podjąć działania obronne, w sytuacji, gdy uzna, że zgłoszone do biura informacje gospodarcze są nieaktualne, nieprawdziwe lub niekompletne. Może on wnieść sprzeciw dotyczący nieaktualności, nieprawdziwości, niekompletności lub przekazania lub przechowywania takich informacji niezgodnie z ustawą o informacji gospodarczej, które mają status informacji aktualnych. Sprzeciw taki należy wnieść do biura. Trzeba przy tym pamiętać, aby udokumentować okoliczności uzasadniające sprzeciw. W raz wniesienia takiego sprzeciwu biuro może zwrócić się do wierzyciela lub dłużnika o dodatkowe wyjaśnienia. Samo wniesienie sprzeciwu jak i jego rozpatrzenie przez biuro, nie podlegają opłacie.
Jeżeli biuro poweźmie uzasadnione przypuszczenie, że ujawnione informacje gospodarcze, których dotyczy sprzeciw, dotyczą zobowiązania, które nie istnieje lub wygasło, wstrzymuje ono ujawnienie tych informacji na okres 30 dni. Natomiast w pozostałych przypadkach, biuro może wstrzymać ujawnienie informacji gospodarczych objętych sprzeciwem na okres konieczny do rozpatrzenia sprzeciwu, jednak nie dłuższy niż 30 dni. Biuro może przedłużyć okres wstrzymania ujawniania informacji gospodarczych objętych sprzeciwem, jednak tylko wówczas, gdy rozpatrzenie sprzeciwu wiąże się ze szczególnymi trudnościami i na okres, który nie przekracza 45 dni od dnia wstrzymania ujawniania tych informacji gospodarczych.
Po rozpatrzeniu sprzeciwu biuro:
1. dokonuje aktualizacji informacji gospodarczych,
2. usuwa informację gospodarczą
3. uznaje sprzeciw za bezzasadny i informuje o tym dłużnika pouczając go o tym, że w razie ponownego wniesienia sprzeciwu w oparciu o te same okoliczności faktyczne lub prawne, biuro może pozostawić sprzeciw bez rozpatrzenia, nie zawiadamiając o tym dłużnika.
Obowiązki wierzyciela związane z ujawnieniem informacji gospodarczych
Wierzyciel jest zobowiązany niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni od dnia powzięcia informacji, wystąpić do biura, któremu przekazał dane o zobowiązaniu, z żądaniem aktualizacji informacji gospodarczych, przekazując aktualne dane, w przypadku:
1. częściowego lub całkowitego wykonania zobowiązania lub jego wygaśnięcia;
2. powzięcia wiarygodnej informacji, że przekazane informacje gospodarcze są nieprawdziwe;
3. powzięcia wiarygodnej informacji o zmianie innych informacji gospodarczych przekazanych przez wierzyciela do biura.
W przypadku stwierdzenia faktu nieistnienia zobowiązania wierzyciel jest obowiązany niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni od dnia powzięcia tej informacji, wystąpić do biura, któremu przekazał dane o zobowiązaniu, z żądaniem usunięcia informacji gospodarczych dotyczących tego zobowiązania.
Obowiązek aktualizacji informacji gospodarczych
Obowiązek aktualizacji informacji gospodarczych wynika m.in. uzasadnionej informacji o:
1. zakwestionowaniu przez dłużnika istnienia zobowiązania w całości lub części, w tym o odmowie uznania długu;
2. uznaniu długu przez dłużnika w całości;
3. uznaniu zobowiązania przez dłużnika za przedawnione;
4. wykonania zobowiązania, w tym dokonaniu zapłaty w części,
5. oddaleniu prawomocnym wyrokiem powództwa obejmującego część zobowiązania;
6. stwierdzenia prawomocnym wyrokiem, że zobowiązanie w części nie istnieje lub wygasło;
7. potrąceniu ze zobowiązania wierzytelności niższej niż objęta zobowiązaniem;
8. zwolnieniu dłużnika z długu w części;
9. odnowieniu zobowiązania w części;
10. przelewie wierzytelności objętej zobowiązaniem w części na rzecz innej osoby;
11. przejęciu części długu przez inną osobę;
12. toczącym się zobowiązaniu sądowym dotyczącym zobowiązania;
Obowiązek usunięcia informacji gospodarczych
Obowiązek usunięcia informacji gospodarczych wynika m.in. z uzasadnionej informacji o:
1. wykonaniu zobowiązania, w tym dokonaniu zapłaty w całości;
2. oddaleniu prawomocnym wyrokiem powództwa obejmującego całość zobowiązania;
3. stwierdzeniu prawomocnym wyrokiem, że zobowiązanie w całości nie istnieje lub wygasło;
4. potrąceniu ze zobowiązania wierzytelności wyższej niż objęta zobowiązaniem;
5. zwolnieniu dłużnika z długu w całości;
6. odnowieniu zobowiązania w całości;
7. przelewie wierzytelności objętej zobowiązaniem w całości na rzecz innej osoby;
8. przejęciu całości długu przez inną osobę.
Sankcje prawne
Ustawodawca ustanowił dolegliwe sankcje za przekazywanie do biura nieprawdziwych informacji gospodarczych. Każdy, kto przekazuje do biura nieprawdziwą informację gospodarczą polega grzywnie do 30 000 złotych.
Z kolei wierzyciel, który w przypadku całkowitego wykonania zobowiązania albo jego wygaśnięcia, a także w przypadku stwierdzenia faktu nieistnienia zobowiązania, niezwłocznie, jednak nie później niż w terminie 14 dni, nie zażądał aktualizacji informacji od biura, któremu przekazał dane o zobowiązaniu, podlega grzywnie do 30 000 złotych.
Photo by Volodymyr Hryshchenko on Unsplash